Toronto Üniversitesi Psikoloji Profesörü, internet çağı erkeklerinin manevi babası, üstad Jordan Peterson’ın şahsen çok faydalı bulduğum “geçmişi düzeltmek” konuşmasını hiç çevirmemişiz. Reis, geçmişinde olan ve bir türlü kafasından silinmeyen travmaları veya kötü anıların ne işe yaradıklarını ve onlardan nasıl kurtulabileceğinizi anlatıyor.
“Geçmişi hatırlama sebebiniz onun objektif bir kaydını tutmak değil, geçmişte olan bilgiyi sizi geleceğe hazırlasın diye kullanmaktır. Ve siz geleceğe hazır olana kadar da zihniniz sizi rahat bırakmayacaktır.
Geçmişte başınıza negatif bir şey geldi. Neden başınıza geldiğini bilmiyorsunuz ve bu şey gelecekte bir daha başınıza gelirse ne yapacağınızı da bilmiyorsunuz. İşte bu (anı) sizinle kalacaktır.
Ve bence bunun yaptığı şeylerden biri de genel fizyolojik yükünüzü arttırmaktır. Bununla ilgili konuşan fizyolojistler var. Şöyle düşünün : zihninizin sürekli yaptığı bir şey var, otobiyografik deneyimlerinizin bir kaydını tutuyor. Ve sürekli ne sıklıkta başarılı olduğunuzu ve ne sıklıkta başarısız olduğunuzu hesaplıyor. Başarılı olma sıklığınız arttıkça, egemenlik hiyerarşisinde daha tepede olma ihtimaliniz fazla. Bu nedenle serotonin seviyeniz fazla ve daha sakin birisiniz.
Çevrenizin de daha az tehlikeli olduğunu varsayabiliriz. Tehlikenin tanımı bu : bir yerdesiniz, hareket ediyorsunuz ve olmasını istemediğiniz bir şey oluyor. Tehlike budur. Bu nedenle beyniniz sürekli ne kadar endişeli olmanız gerektiğini kalibre etmeye çalışıyor. Bunun için yaptığı şeylerden biri de sürekli olarak geçmiş başarılarınızın başarısızlıklarınıza oranının kaydını tutmak.
Geçmişiniz yenilgiler, istediğinizi alamadığınız durumlar, ile karakterize edildiği oranda, beyniniz vücudunuzu sürekli tetikte alarm halinde tutuyor. Zira yaptığınız herşey felaket ile sonuçlandı ise, feci tehlikeli bir yerde olmalısınız ve bir av hayvanı gibi her an herhangi bir yöne doğru kaçacak şekilde tetikte olmalısınız. Ne kadar av hayvanı gibi olacağınız ise kısmen nevrotiklik özelliğinizin ne kadar olduğuna, kısmen başka insanların gözünde ne kadar başarılı olduğunuza (zira başarılı iseniz sizi egemenlik hiyerarşisinde tepeye taşıyacaklardır) ve kısmen de başarısızlık / başarı oranınıza bağlı olacaktır.
Yani geçmişinize gidip, dünyaya bakış çerçevenizdeki delikleri bulup onları kapatabilirsiniz. Bir anlamda psikoterapide yaptığınız şey budur. Kısmen korktuğunuz, tiksindiğiniz ve karşılaşmaktan korktuğunuz şeylerle yüzyüze gelmek ki bu psikoterapinin büyük bir parçası. Ama geçmişinize gidip bu delikleri dile dökmek de aynı şey.
Freud, hastaları ile yaptığı serbest ilişkilendirme sürecinde bunu yapıyordu. Eğer hastalarının konuşmasına izin verirse, hastaların konuşmasının kafalarının karıştığı ve şüphe içinde oldukları böyle bir deliğe çarpana kadar devam ettiğini ve konuşmanın o bölge etrafında dolanıp durduğunu farketti. Sonrasında ise, hastaların duygusal boşalma yaşadığını gördü. Freud bu duygusal boşalımın iyileştirici olan şeyin kendisi olduğunu düşündü. Ama daha sonra James Pennebaker … benim egzersizlerim onun araştırmaları üzerine şunu buldu : üniversite öğrencilerine labda 3 gün 15’er dakika hayatlarında başlarına gelen ya da yaptıkları en kötü şeyi yazdırdığında, öğrencilerin kısa vadede çok kötü hissettiklerini ama uzun vadede daha iyi hissettiklerini buldu. Mesela bu deneyden sonra doktor ziyaretleri azaldı ve fiziksel sıhat göstergeleri iyileşti.
Benim görüşüme göre daha sağlıklı oldular zira sakinleştiler. Bir kez negatif anıyı ortaya serip gerektiği gibi düzenlediklerinde ( iyi yazılmış bir hikaye gibi düzenlediklerinde) ve onunla nasıl başa çıkabileceklerini anladıklarında, fizyolojileri sakinleşti. Stresleri azaldı, kortizol salgılamaları azaldı ki kortizol bağışıklık sistemini bastırır, sağlıkları düzeldi. ”
Jordan Peterson’a göre, bir anı 18 aydan eski ise ve aklınıza geldiğinde sizde negatif duygu uyandırıyorsa, bunun sebebi zihninizin sizin bu olaydan ders çıkardığınıza, gelecekte başınıza gelmeyeceğine ve gelirse de daha önce başınıza gelen negatif şeyin olmayacağına ikna olmamasıdır. Zihniniz bu hatırlatmaları, “bak başına bu geldi, ya bir daha gelirse” diye sürekli canlı tutmaktadır.
Bu anıdan kurtulmanın yolu ise, onu dikkatle ve sabırla yazıya dökmektir. Bu yazı bir kez yazıldıktan sonra yine yazılı olarak, bu durumun yine ortaya çıkması durumunda, geçmiş negatif deneyimin tekrar olmaması için ne yapacağınızı açıkça belirtmeniz gereklidir. Zaten çoğu durumda bu olay çocuk ve zayıf olduğunuzdan başınıza gelmiştir ve açıkça yazacağınız şey ise artık bir yetişkin olarak bunun bir daha başınıza gelme ihtimali olmadığıdır.
Burada YAZI ÇOK ÖNEMLİ. Bunları düşünerek yapamazsınız. Zira Peterson’un dediği gibi insanların çoğu yazmadan ya da konuşmadan düşünemezler! Onların ki siz de muhtemelen onlardan birisiniz düşünce dediği, kafalarına başkalarının sokuşturduğu şeylerin anlamsız tekrarlarıdır. Gerçekten düşünmek için yazmak zorundasınız, ya da çok güvendiğiniz birine anlatmak (psikoterapide kişi konuştuğu için düşünür ve ilerleme kaydeder).
Peterson’a göre rahatsız edici anı ile bu şekilde hesaplaşmak sizi kısa vadede çok kötü hissettirse bile yılmamanız lazım. Zira zihniniz düşünerek sizin ders çıkardığınızı farkettiğinde, artık o anının işlevi kalmayacak ve anı zihinden silinecek ya da anıyla gelen duygu patlaması ortadan kalkacaktır. Geçmişinizdeki bu “anı”ları bu şekilde düzeltmek ise, zihniniz sizi bu anılarla sürekli tetikte tuttuğundan, sizin rahatlamanıza ve fizyolojik ve ruhsal olarak iyileşmenize neden olacaktır.
İlgilenenler ve İngilizce bilenlere, Peterson’un Past Authoring programını şiddetle tavsiye ederim. Bu kavram üzerine kurulu bir program. İleride bu programla ilgili de yazacağım.
Ayrıca ilgilenirseniz, Jordan Peterson’un Kişilik ve Dönüşümleri derslerinin notlarını Türkçe’ye çevirdik.
Toronto Üniversitesi Psikoloji Profesörü Jordan Peterson, ilkin Social Justice Warrior‘larla (SJW) girdiği başarılı mücadele ile gündeme gelse de, genç erkeklerin hiç duymadıkları, ama eksikliğini derinden hissettikleri sorumluluk ve hayatına yön verme mesajları ile kısa zamanda erkek popülasyonu tarafından yoğun takip edilen biri haline geldi. Peterson’u erkekler arasında bu kadar meşhur eden şey, erkeklerin babalarından duymaları gereken ama artık hiç duymadıkları mesajları veriyor olması. 12 Rules for Life: An Antidote to Chaos adlı kitabı Ocak 2018'de piyasaya çıkacak olan Peterson'un Maps of Meaning: The Architecture of Belief adlı bir kitabı da mevcut. Jordan Peterson'un Türkçe çevirilerini burada Jordan Peterson Türkçe etiketinden takip edebilirsiniz.
Yazıyla alakasız veya 500 kelimeyi geçen yorumlar cevaplanmıyorlar. "Yazıyla alakasız ama ..." ya da "en son yazı bu olduğundan buraya yazdım" diye başlamanız kurtarmıyor. Mahmut Abi ile özel görüşme yapmak isterseniz Erkek Adam Sanal Görüşme sayfasından sanal görüşme ayarlayabilirsiniz. Not: Burada soru sırası çok yüksek, Patreon destekçilerini, Patreon'da cevaplamaya öncelik veriyorum.
Mahmut Abi yakın zamanda bana instagramdan yazan bi kız ile flört ettik 2 ay. Evimin olmaması pandemiden dolayı başka yerde kalmasına annesi izin vermediği için olay sekse gidemedi. Sonlara doğru ven sünepeleştim kız da benden ayrıldı. Yazıdaki yöntemi uyguladım ama pişmanlığım hala devam ediyor. Şu an okulla birlikte 2-3 ek iş birlikte götürmeye çalışıyorum ki eve çıkabileyim. Pandemiden dolayı da eve çıkana kadar sevişemeyecekmişim gibi hissediyorum. Abi bu duygu durumu eve çıkana kadar sürecek mi ? Ayrılıktan sonra kıza yazmadım peşibden koşmadım falan ama 3 ay oldu hala çok kötü hissediyorum bunu nasıl düzeltebilirim ? Terapi falan almam mı gerekli… Read more »
Derdini sikeyim.
Derdini sikmek çözüm olsaydı Mahmut abi de de derdini sikip yoluna bakardı, oturup da böyle yazılar yazmazdı.
Mahmut abi bu yıl dgs den bilgisayar mühendisliğine geçiş sınavına giricem 21 yaşındayım hayatım da hiçbir zaman disiplin düzen adına hiçbir şey yoktu monk mode girmeye karar verirdim 2 hafta süper uydum en geç 12 de yatıp sabah 7 de 8 de kalkıyordum günde 5 saat dgs çalışıyordum ama şu son 2 hafta petersonun geçmişi düzeltmek yazısını okuyunca geçmişime daldım ve çıkamıyorum düzenim inanılmaz bozuldu. yazmaya başladığımda direk geçmişimde ki ağır beta kafasına giriyorum yazmazsam da ders çalışırken aklıma geliyor 2 haftadır sürekli bu şekilde önerilerini bekliyorum.
Selamlar Mahmut abi. Uzun yıllar önce biri tarafından art arda darp edildim. İşin doğrusu gücümün yetmediği birisiydi ve zaten ben şoktan donakalmış halde karşılık veremedim. Vermeye çalışsam da etkili olmadı. Aradan yıllar geçmiş olsa da öfkem hıncım dinmiyor. İntikam alma arzuları bastırıyor. Ancak bunu yapamam. Bazen bu durumu kabullensem de bazen yediremiyorum içim içimi yiyor. Ondan intikam almamı engelleyecek çok engel var. Hem yasal olarak başımı ağrıtmak istemiyorum hem de intikam aldıktan sonra durduk yere düşman edinmiş olacam ve tedirgin yaşayacam. Ama hala sindiremedim bana uyguladığı şiddeti.
Birçok insan gücünün yetmediği insanlar tarafından darp ediliyor ve bir şey yapamıyorlar. Hayatta başa gelebilecek ve geçmişte bırakman gereken bir şey bu. Bence kendini çok biricikmiş veya fazla önemliymiş gibi düşünmeyi bırak önce. İnsanlar tecavüze uğruyor bir şey yapamıyorlar ama sonra hayatlarına devam ediyorlar, iki dayak yedin diye yıllarca kendini paralaman bence gereksiz narsisizm.
Haklısınız galiba. Sanırım biraz da obsesyon haline gelmesi ve ara ara zihnimi meşgul etmesi rahatsız ediyor biraz da. Kafamda mantıksız derece idealize oluyor ve bu da öfkemi daha da artırıyor.
Herkes ezilebilir bunda sorun yok. Bir dövuş kursuna gitmen. Ve olayı takmaman gerek. O anı duşunmemek elde olmuyor. Kendini geliştirmeye bakarsan artık duşunmedigini fark ediceksin. 1 ay önce bana aşık olan psikolojik sorun yaşayan kız tarafından dershane kutuphanesinin ortasında nerdeyse tum dershane onunde darp edildim. Ve kıza elimi kaldırmadım. Olayı gulerek karşılasamda sonradan zihnimde ki ses keşke vursaydın falan diyodu. Sen takmayınca unutuyorsun. Hatta mumkunse dalga geç olayla.
Belki de yine darp edilirsen diye zihnin döndürüp duruyordur o anıyı. Kendini savunmasını öğrenirsen sorunun çözülür belki.
Yapabileceğin en iyi şey o adam karşında imiş gibi öfkeni ona kusmak bu seni rahatlatır.
Her insan gibi geçmişimde yaşadığım kötü deneyimler var fakat geçmişte yaşadıklarımı takan biri olmadığımdan bunlar hayatıma hiçbir zaman etki etmedi. Fakat depresif bir kişiliğim var, bundan nasıl kurtulabilirim ? Hayata karşı kötümser bakıyorum ve kötümser bakmak için çok acı dolu bir deneyimim de yok. İyi kötü bir işim var, kendime ait evim var. Fakat bünyem her zaman yorgun ve depresif. Bir erkek olarak bunu bir kadına hissettirsem 5 dakikada soğuyor, “güçlü erkek” gibi görünmüyorum. Yaratılışımla mı alakalı bu ? Soğuk ve depresif olmak istemiyorum tam aksine pozitif yönde hareket etmeye çalışsam da bir noktadan sonra tekrar başa dönüyorum. 27 yaşındayım… Read more »
İlk başta fiziksel bir problem var mı diye baktıracaksın. Vitamin eksikliği, testosteron eksikliği vs. Önce onu bir sıradan çıkarman lazım.
İnsanlar yaradılıştan negatif duygulara daha yatkın olabilir ama sende muhtemelen ekstra bir şeyler var.
Ama asıl düzgün olup olmadığını söylemen gereken şeyleri yazmamışsın. Uyku düzenin nasıl, kaçta yatar kaçta kalkarsın, maddesel, dijital veya davranışsal (porno, oyun, vs.) bağımlılığın var mı, vs.