Sınırda kişilik bozukluğu (borderline personality disorder) hastası insanlarda, aşırı muhtaç ve yapışkan davranışlara neden olan, korkunç bir terk edilme korkusu vardır. Bu muhtaçlık, terk edilmeye karşı, bilinçaltı bir savunma mekanizması olarak çalışır ve daha derinlerden gelen bir boşluk, utanç, özgüvensizlik, dengesiz benlik ve duygusal düzensizlik duygularından kaynaklanır.
Bu muhtaçlık, kendisini çok farklı şekillerde ortaya çıkarabilir. Örneğin, dramatik ilgi talebi, ilgi almak için dramatik ağlamalar, aşırı güven temini ve onaylanma talebi ya da ilişkiyi sürekli olarak test etme ve sabote etme şeklinde olabilir. Bütün bunlar sınırda kişilik bozukluğu hastasının, favori kişisi (çoğu durumda bu favori kişi partneridir) tarafından, aşırı manipülatif ve kontrolcülük olarak hissedilebilirler.
Bu bölümde, paradoksal şekilde SKB hastasının deli gibi korktuğu terk edilmeye neden olabilen bu yoğun muhtaçlığın, bir partner olarak sizde uyum sağlama korkusu ve baskı yaratmasının 5 sekli üzerinde konuşacağız.
Ama bu 5 maddeye geçmeden önce, her SKB’linin bu 5 maddenin hepsine sahip olmayacağını söyleyelim. Aynı zamanda, muhtaçlık ve yoğun terk edilme korkusu nedenli bu davranışların, başka kişilik bozukluklarında ya da sağlıksız bağlanma stillerinde de görülebileceğini de belirtelim. Ve son olarak bu yazının bilgilendirme amaçlı olduğunu, sizin ya da partnerinizin ruh sağlığı problemleri için bir ruh sağlığı uzmanına danışmanızın doğru olacağını da ekleyelim.
SKB’linin partneri ya da favori kişisi olarak deneyimleyebileceğiniz ilk şey, bu kişinin başlangıçta size aşırı şekilde yapışık (ilgili) ya da muhtaç olmasıdır. Başlangıçta bu kadar ihtiyaç duyulmal sizi göklere çıkarabilir, sizi çok değerli hissettirebilir. Sanki hayatta bir amaç kazanmış gibi hissedebilirsiniz.
SKB’linin sizi göklere çıkarması, sizin onu anlayan ve güvenebileceği tek insanmışsınız gibi davranması, onu kurtarabilecek, onun kahramanı olabilecekmişsiniz gibi hissetmenize neden olabilir. Size bu kişinin tek ihtiyacı olan şey, karşılıksız sevilmek ve desteklenmekmiş gibi gelebilir.
AMA zaman içerisinde göreceksiniz ki, siz ona daha çok sevgi ve destek verdikçe, SKB’linin bunları kaybetme korkusu artar ve bunlara daha fazla yapışmaya başlar. Sizin için bunlar, her geçen gün daha da karşılanamaz hale gelen taleplere dönüşür. Onu ne kadar onaylarsanız onaylayın, ona ne kadar güven verirseniz verin, o boşluğu doldurmanın mümkün olmadığını görürsünüz. Siz onu yukarı çıkarmak için çabalarken, onunla beraber dibe battığınızı görürsünüz. SKB’linin hiç bitmeyen duygusal ihtiyaçlarının ağırlığı ile dibe batmaya başlarsınız.
SKB’li için siz, korkunç bir fırtınada bir geminin asılı kalmaya çalıştığı çıpaya dönersiniz. Onun ihtiyaç duyduğu istikrarı ona bir türlü sağlayamazsınız ve sonuçta onunla beraber fırtınaya kapılmaktan kurtulamazsınız.
Siz her ne kadar sevgi ve destek vermek isteseniz de, bir süre sonra duygusal olarak tükenmiş, aşırı yüklenmiş ve ezilmiş hissedersiniz. Artık partnerinizin muhtaçlığının girdabında boğuluyor gibi hissedersiniz. Bu da bir süre sonra sizin bazı sınırlar koymaya ya da nefes almak için bir mesafe koymaya çalışmanıza neden olur. Enerjinizi yeniden kazanmak için kendinize zaman ayırmaya çalışırsınız. Ama maalesef çok kısa süre içerisinde, bunun işleri daha da kötü hale getirdiğini görürsünüz.
Çünkü SKB’li, sizin kendinize zaman ayırma ya da sınır çizme taleplerinizi, terk edilme olarak gördüğünden, size ihtiyacınız olan kısa araları vermek yerine, muhtaçlığını zirveye çıkarır. Sonuçta da sadece kendi ihtiyaçlarınızı belirttiğiniz için ortaya çıkan krizle uğraşırsınız.
Zamanla hüsran ve öfke hissetmeye başlarsınız ve hatta duygusal olarak mesafeli olmaya da başlarsınız. Kriz çıkarmamak için, bazı konuşmalardan kaçınmaya veya belki kendinize zaman ayırmak istediğinizde, partnerinize yalan söylemeye başlarsınız. Bu da, kendi kendini besleyen bir sarmal yaratır.
İkincisi, SKB’linin partneri ya da favori kişisi, kendisini sürekli bir kontrol altında ve izole hissetmeye başlar. Terk edilme tehditi olarak algılanan her şey, aşırı ve kıskanç bir sahipleniciliği ve hayatınızı müdahaleyi tetikler. SKB’li sizi sürekli olarak arayabilir ya da mesaj atabilir, sürekli olarak ne yaptığınızı, kiminle olduğunuzu, ne zaman geri geleceğinizi bilmeyi talep edebilir. Bazen bu, sizin başkalarıyla etkileşiminiz tamamen masum ve bağlama uygun olsa bile, birileriyle flört ettiğiniz ya da onu aldattığınız suçlamalarına dönüşebilir.
Burada ilişkinize yönelik gerçek tehditlere karşı normal reaksiyonlardan bahsetmiyoruz. SKB’linin reaksiyon verdiği şeyler ve reaksiyon şiddeti, ilişkilerde normal ve mantıklı sayılabilecek seviyeden çok ama çok uzaktır.
SKB’linin hiç bitmeyen muhtaçlığı, zaman ve dikkat talebi, onun derin güvensizliklerinden kaynaklansa da, sizi bunları korkunç bir kontrol manyaklığı olarak hissedebilirsiniz. Bu insanın yoğun kaygısını ve terk edilme korkusunu tetiklemeden, kimseyle konuşmaya ve hatta kimseye bakmaya izniniz olmadığını hissedersiniz. Bu nedenle zaman içerisinde, arkadaşlarınızdan, ailenizden, sosyal aktivitelerden kopmaya başlarsınız.
Başka birine verdiğiniz ya da başka birinden aldığınız en ufak dikkat bile, ne kadar masum olursa olsun, SKB’liyi çileden çıkarabildiği için, artık at gözlükleri takmış ve kimseye bakmamaya, kimse ile göz teması kurmamaya başlayabilirsiniz. Çünkü konuşmanıza ve bakmanıza izin verilen tek kişi, partnerinizmiş gibi hissedebilirsiniz.
Zaman içerisinde kendiniz olamaz hale gelirsiniz ve zamanınız, enerjiniz, dikkatiniz üzerinde hiçbir kontrolünüz yokmuş gibi hissetmeye başlarsınız. SKB’li, kendini güvende hissetmek için sürekli olarak ona odaklanmanıza ihtiyaç duyar. Siz de onu tetiklememek için, sürekli parmak ucunda yürümeye başlarsınız.
Bu durum üzerinizde büyük bir baskı oluşturmaya, kendinizi kapana kısılmış, hatta bazen onun malıymış gibi hissetmeye başlarsınız. Bunun sonucunda baş kaldırır ve kendi hayatınızın kontrolünü elinize almaya çalışırsanız, SKB’li pek tabii ki bunu da terk edilmeye az kaldı olarak algılar. Sonuç olarak da muhtaçlığı, kontrol manyağı davranışları daha da artar.
Üçüncüsü, SKB’linin partneri veya favori kişisi, kendini manipüle ediliyor ve kendisine duygusal şantaj yapılıyor gibi hisseder.
Yoğun duygusal stres anlarında SKB’li, dürtüsel ve yıkıcı davranışlar gösterebilir. Bu davranışlar, kendine zarar verme, madde kullanımı, aldatma ve hatta bazen intihar girişimi gibi davranışları içerebilirler. Bu davranışlar genellikle, aşırı bir yapışkanlık ve hemen şimdi olması talep edilen güven talepleri ile beraber gelirler. Bunlar da size manipülatif gelebilirler ve sizde yoğun stres yaratabilirler.
SKB’linin partneri bunları, zorla dikkat, onay ve güven koparmak için yapılan duygusal şantaj gibi hissedebilir. Çünkü hayatı nasıl gidiyor olursa olsun, partner hemen şimdi boyun eğecek yoksa bu, üzerinde büyük bir yük yaratacak.
Partner gerçekten yardım etmek istese bile, muhtaçlığın sıklığı ve davranışların yoğunluğu, partner üzerine kaldıramayacağı miktarda yük koyabilir. Çünkü partner, SKB’linin güvenliği sadece parnere bağlı gibi hissedebilir. Hata yapma ve başarısız olma korkusu, doğru şeyleri söylememe ya da yapmama korkusu ve işlerin ters gitmesinin potansiyel sonuçları, partnerde kaldırması çok zor bir suçluluk ve görev duygusu oluşturabilir.
İşin ironik tarafı, SKB’linin terk edilmeyi engellemek üzere yaptığı bu aşırı dürtüsel ve yıkıcı davranışlar, çoğu zaman ilişkiyi sabote ederler ve partnerin güvensiz hissetmesine, zorunluluk hissetmesine neden olurlar. Bu da partnerin SKB’liden ve onun muhtaçlık – terk edilme korkusu sarmalından uzaklaşma arzusunu pekiştirir.
Dördüncüsü, SKB’linin partnerinin ya da favori kişisinin, istikrarsızlık hissetmesidir.
SKB’li kişi, yoğun duygusal dalgalanmalar hisseder. Bir dakika önce mutlu ve aşık iken, her şey yolundayken, bir dakika sonra utanç fırtınasına, güvensizlik, kaygı ya da öfke hislerine ve duygusal girdaplara kapılabilir. Bu da SKB’linin partnerinin, tüm o korkutucu iniş çıkışlarıyla, sonrasında ne olacağını hiç bilemediği, devasa bir duygusal lunapark hız trenindeymiş gibi hissetmesine neden olur. Bu hız treni ilk başlarda heyecanlı gibi görünebilir ama bir süre sonra partner tükenmiş hisseder.
Bu tren aynı zamanda, hayatı boyunca bu trenden inemeyen SKB’li için inanılmaz tüketicidir. Devasa bir lunapark hız trenine zincirlenmiş olduğunuzu ve tüm o korkulara, mide bulantılarına rağmen bu trenden hiç inemediğinizi düşünün. Tren yavaşladığında biraz nefes alsanız da sonra birden bire hızlanıverir ve aynı çılgın iniş çıkışlar.
SKB’li sizi emniyet kemeri gibi görür ama siz ona trenden fırlayıp gitmemesi için daha çok duygusal güven ve güvenlik sağladığınızda, verdiklerinize daha da bağımlı olur ve yapışır.
Beşincisi, SKB’linin partneri ya da favori kişisi, acı ve ihanet hisseder.
SKB’linin yaptığı paradoksal şeylerden birisi de, terk edilme korkusu hissettiğinde, ilişkiyi test etme eğilimidir. Bu, partneri kendinden uzaklaştırmak, kavgalar başlatmak, duygusal drama ve hatta aldatma şeklinde olabilir. SKB’li bazen sizi terk edilmeden nereye kadar itebileceğini görmek ister. Bu temelde ilişkinin sağlamlığını, sizin bağlılığınızı, ilişki için savaşıp savaşmayacağınızı test etmek için yapılan bir şey.
Başka zamanlarda ise çok derinlerden gelen güçlü bir utanç duygusunun etkisi ile, SKB’li ilişkisini sabote edebilir. Kendisinin sevilmeye layık olmadığını kanıtlamak ve eninde sonunda terk edilecekleri inancını pekiştirmek için, partnerinden uzaklaşabilir, partnerinin canını yakabilir.
SKB’linin ilişki sabotajı bir döngü halini alabilir. İşler tam da istikrarlı bir hal alıyor derken, korku ve utancı birden bire kontrolü ele alabilir ve SKB’liyi ilişkiyi test etmeye itebilir. Ve bu da bazen, deli gibi korktuğu terk edilme ile sonuçlanır.
SKB’li partnerini daha çok test edip tahrik ettikçe, daha fazla güven ve onay almaya çalışır. Fakat bu genellikle geri teper çünkü partner SKB’linin birden kendisini çekmesi ya da duygusal değişimi ile kafası karmakarışık ve yaralanmış bir duruma düşer. Partner, kendisini bu insandan koruması gerektiğini hissetmeye başlar ve gerçekten de ihanete uğramış gibi hissedebilir. Çünkü bu insana yardım etmek ve destek olmak için onca şey yaptıktan, onca şey verdikten sonra, bu insan yine de onu yaralayacak ya da ilişkiyi mahvedecek şeyler yapar.
Bu oldukça trajik ve paradoksal bir şey. SKB’linin partnerini yakınında tutmak için yaptığı aşırı muhtaç davranışlar, partnerinin uzaklaşmasına neden olurlar. Partner kendi ruh sağlığı için, ilişkiyi bitirmekten başka yol olmadığını hisseder.
İyi haber şu ki, diyalektik davranış terapisi gibi terapiler, SKB’lilerin duygularını düzenlemeyi, sağlıklı başa çıkma mekanizmalarını ve ihtiyaçlarını daha iyi dile dökmelerini öğrenmeleri, daha stabil ve doyurucu ilişkiler yaşamalarını sağlama konusunda oldukça etkililer. Fakat bu süreç oldukça yoğun ve zaman alan bir süreç. Eğer siz de partner olarak terapi olmaya gönüllüyseniz, bu oldukça faydalı bir süreç olabilir.
Toksik ilişkiler rehberine de bakmanızı tavsiye ederim. Sorularınızı bana uygun yazı altında sorabilirsiniz, benimle görüşme ayarlayabilirsiniz ya da ilişkiler setimize bakabilirsiniz. Youtube, Spotify ve Patreon kanallarımızı da takip etmeyi unutmayın.
Çeviri: Why People With BPD Sabotage Love
Yazıyla alakasız veya 500 kelimeyi geçen yorumlar cevaplanmıyorlar. "Yazıyla alakasız ama ..." ya da "en son yazı bu olduğundan buraya yazdım" diye başlamanız kurtarmıyor. Mahmut Abi ile özel görüşme yapmak isterseniz Erkek Adam Sanal Görüşme sayfasından sanal görüşme ayarlayabilirsiniz. Not: Burada soru sırası çok yüksek, Patreon destekçilerini, Patreon'da cevaplamaya öncelik veriyorum.
Abi gelecek okuyucular için tekrar belirtmek gerekirse, SKBli oranı oldukça düşüktür. Bu belirtilerin bazıları kendinizde veya partnerinizde varsa SKBlisiniz demek değildir. Burada amaç farkındalık yaratmak olmalı. Çözüm için bir psikolog veya psikiyatriste mutlaka danışın. Bu sorunlar burada çözülmez mümkün değil. Ne kadar okuyun yazın çizin ertelemektir görmezden gelmektir. Yeter diyeceğiniz noktaya gelmeden profesyonel desteğe başvurun yoksa keşke dersiniz.
Yaklaşık 5 yıl önceki bir ilişkimdeki kızı benzettiğim tek nokta terk edilme korkusu hissettiğinde birden kendisini çekmesi kısmı oldu ama diğer kısımları pek bağdaştıramadım. Birden konuşmayı kesiyordu ve benim de bu duruma moralim bayağı bozuluyordu, birkaç gün sonra konuştuğumuzda da benle konuşmuyorken bazen ağladığını ve beni özlediğini falan söylüyordu bu SKB dışında ne olabilir? Tek veri de yeterli mi ya da bu tanı için.
Terk edilme korkusu makul nedenlere dayanıyorsa bir problemi olmayabilir.. Dayanmıyorsa bir bağlanma problemi olabilir.
Sorma sebebim makul bir sebebi olmadan bunu yapması. İlk seferinde başkası var görüntüde diye düşündüğüm bile oldu, bunun bile olmaması sadece kendi kuruntusu olması ve bu psikoloji hala daha garip geliyor geriye dönüp baktığımda. Her şey gayet iyi giderken bir anda ortadan kaybolmaları ağır sabote etti ilişkiyi ve ayrıldığımızda önceden ezberlediğim bir tiyatro oyununu sahnelermiş gibi çok kolay oldu pek bir şey hissetmedim boşa geçen zamanıma acımak dışında.
Ben böyle bir eski partnerle aynı iş yerindeyim. Size hikayeyi anlatayım ki nasıl bir şeye bulaştığınızı bilin. Bu kişiyle beraberken iş yerinden arkadaş ortamının katıldığı bir yemekte yan masadaki kızla konuştuğum gerekçesiyle (böyle bir şey yok) beni herkesin içinde tokatladı ilişki böyle bitti. Ertesi gün gelip iş arkadaşlarımı benim çocukluk travmalarım var gibi acındırmalarla ağlayarak manipule etti bu sayede ben tamamen yok sayacakken asgari muhabbete devam ettim. Arkadaş olma tekliflerini ben arkadaş olmak istemiyorum fikrin değişince gel birlikte olmak istiyorum tekrar diyerek reddettim (Buradaki yanlışımın farkındayım). 3 ay sonra gelip bana tekrar yürümeye başladı fakat ayni anda yine iş yerinden… Read more »
Arkadaş olma tekliflerini ben arkadaş olmak istemiyorum fikrin değişince gel birlikte olmak istiyorum tekrar diyerek reddettim Ben anlamadım, seni herkesin içinde tokatlayan kızın fikri değişirse sevgilin mi yapacaksın? Kız seni tokatlayıp üstüne terk etmiş, hala ne ilişkisi?
Buradaki yanlışımın farkındayım Neyse ki.
Kızın korkunç manipulatif olması, geçirdiği kimsesiz çocukluk nedeniyle herkesin ondan yana pozisyon alması dolayısıyla aynı iş yerinde hayatımdan çıkaramamak bunun en büyük nedeni. Tabi bir de benim hayatımın çöl gibi olmasının da etkisi vardı. Şu an hiçbir ilişki vs talebim yok fakat 1 yıldır hala hayatımdan çıkarabilmiş değilim. Siktir git demisliğim dahi var fakat bir kaç ay geçince yine tüm kimsesiz cocukluguyla mağdurluğuyla gelip iş yerindeki arkadaş ortamıma giriyor.
Kızın bunu sana özel yaptığını düşünmen bence senin kendi uydurman. Arkadaşlarının dolduruşuna gelmişsin sadece, kızın seni taktığı yok. Sen de kızı takmasan?
Eski eşim ne yazık ki böyle. Daha doğrusu eskiden böyle değildi sonrasında böyle oldu. Özellikle hamilelik sürecinde ve doğumdan sonra bambaşka bir insanla birlikteymişim gibi hissettim. Sonrasında geçmişiyle alakalı bana hiç bahsetmediği şeyleri öğrendim. Psikolojisi bir süre sonra allak bullak oldu. Düzelsin diye uğraştım ama kendisinde ne zaman bir sorun olduğunu ima etmeye çalışsak hep tersledi bizi inanmadı. Evlilik öyle bir hale geldi ki çocuk için dayanırım dediğim şeye dayanamadım ve boşandım. Boşanma mevzusunu ilk açtığım zaman resmen delirdi mesela. Çocuğun velayeti bende, bende kalıyor. Haftada 2 gün çocuğu görüyor ki en azından fiziksel saldırısı vs gibisinden sorunları yok ama… Read more »
Mahmut abi yine yazmış yazacağını. Çok haklı. 6 ay kadar böyle biriyle ilişkide kaldım. Bir de aynı iş yerinden. Sonunda kendimi batan bir gemide kurtarmaya çalışırken bulmuştum. Bu kişinin SKB olup olmadığı üzerine çok düşündüm, görüyorum ki bu yazılanların çoğunu yaşamışım. Yine Allah’tan ucuz kurtuldum, 5 maddeyide yaşamadan, daha da ileriye gitmeden bitirdim. Orası da ayrı bir sıkıntı ya. Bu tür bir ilişkide bulunmak size çok şey öğretse de, ayrılık kısmı inanın en zor kısım. Ayrı bir kriz. Sülük gibi yapışmıştı resmen… Ayrılık kısmı için ne dersin Mahmut abi ?
En az 3-4 ay başınızı çok ağrıtır, böyle bir kızdan ayrılmak zordur ama hemen yapılmalıdır.
3.5 sene böyle bir ilişki yaşadım – terk etmememin nedeni hem kendine zarar vermesinden korkmaktı hem de kendimi böyle “tanrı” gibi hissedip bu kadar ateşli cinsellik olacak bir partner bulamayacak olmamı düşünmekti. Ayrılıktan 1 sene sonra her konuda çok daha iyi bir kadınla karşılaştım; şu an “tanrı” değil “ilişkinin erkeği” gibi hissediyorum ve o ateşli cinsellik de bonus olarak yanında geldi. Bu belaya bulaştıysanız kendinizi de bir sorgulayın, “ben mükemmelim o da bunu fark etti” kafa yapısı çok tehlikeli… Ne mükemmelsin ne de boktan birisin, normal bir insansın işte. Geriye bakınca hayatımın kurtulmuş olduğunu anlıyorum, Mahmut Abi’nin Toksik İlişkiler kitabı… Read more »