Saplantılı aşkın psikolojisi: Kaygılı bağlanma stili

Karşılıksız aşkın insanı kontrolü dışında olan yoğun bir arzuya boğduğuna şahit olmuşsunuzdur. Belki siz de hayatınızın bir döneminde bunu yaşadınız ya da şu an yaşamaktasınız. Bazı insanlar reddedildiklerinde, içlerinde bir düğmeye basılıyor. Reddedilmeden önce bir arzuluyorlarsa, reddedildikten sonra bin arzuluyorlar.

Fakat reddedilmeye veya artık sevilmemeye her insanın verdiği tepki aynı olmuyor. Hemen her insan bu konuda belli bir acı çekse de, bazı insanlar reddedilmeyi ve artık sevilmemeyi görece hızlı bir şekilde atlatıp, yollarına devam edebiliyorlarken, bazı insanlar ise saplantılı bir aşkın pençesinde aylar ve hatta maalesef yıllarca kıvranabiliyorlar.

Yine birçok insan çok istedikleri bir iş yeri tarafından reddedilmek gibi aşk dışı reddedilmeleri görece kolay sindirip bir sonraki başvuruya geçebilirken, iş aşka geldi mi, reddedilme büyük bir takıntı ortaya çıkarıyor.

Saplantılı aşka neden olan tek bir faktör olmasa da birçok saplantılı aşk vakasında çalışan temel faktör, insanın bağlanma stili (attachment style).

Güvenli bağlanma, genellikle çocuklukta ebeveynlerin çocuklarını karşılıksız sevmesi ve sağlıklı sınırlar koyması ile gelişen bir bağlanma stili. Burada ebeveynler çocuklarına istikrarlı bir şekilde dikkat ve şevkat gösteriyorlar. Bu çocuklar genellikle yetişkin hayatlarında daha bağımsız ve kendine yeten biri oluyorlar. İlişki hayatlarında ise bir ilişki içinde olmaya istekli, ama yalnız olmakla da problemi olmayan insanlar oluyorlar.

Güvenli bağlanan biri reddedildiğinde, bu durumdan çabuk toparlanıyor ve ilişki hayatına bakışı iyimser kalıyor. Bir kişiyi sevse de o kişinin kendisini sevmediğini daha çabuk kabul edebiliyor ve kendisini sevmeyen insanın peşinde koşmak yerine, hızlı bir şekilde duygusal toparlanmaya giriyor.

Kaygılı bağlanma, genellikle ebeveynlerin çocuklarına istikrarlı bir şekilde sevgi ve dikkat vermediklerinde ortaya çıkan bir bağlanma stili. Bu da, temel ihtiyaçların giderilmesi ile ilgili sürekli bir kaygı ve korku meydana getiriyor. Bu çocuklar büyüdüklerinde genellikle, düşük özdeğere sahip, başkalarına bağımlı insanlar oluyorlar. Bir partnerin yakınlığına şiddetle ihtiyaç duyarlarken yine şiddetli bir terk edilme korkuları oluyor. Aynı zamanda başkalarının duygularına da aşırı duyarlı oluyorlar.

Kaygılı bağlanan biri reddedilmeye çok şiddetli bir negatif tepki verir (bağlanma stilleri içindeki en negatif tepkiyi verir). Reddeden kişiyi geride bırakmayı inanılmaz derecede zor bulur ve diğer insan olmadan yaşayamayacak ya da en azından mutlu olamayacak gibi hisseder.

Korkulu kaçıngan bağlanma stili geliştiren çocukların ebeveynlerinden biri ya da ikisi birden, korkutucu davranışlar sergilemişlerdir. Kişinin bakımını ve korunmasını üstlenen kişi ya da kişiler, güvenlik ve rahatlık kaynağı değillerdir. Korkulu kaçıngan bağlanma stili geliştiren çocukların, çocukluk dönemlerinde ciddi travmalar ve istismarlar yaşamış olma ihtimalleri yüksektir.

Korkulu kaçıngan bağlanan birisi ilişki içinde olmayı arzular ama kendisini korumak için  ilişkilerden (ya da en azından yakınlıktan) ve diğer insanlardan kaçar. Korkulu kaçıngan bağlanan birisi reddedildikten sonra reddeden kişiyi hızlıca geride bırakmaya meyillidirler. Başkalarının ilgisinin arzusu ile yanıp tutuşurlar ama bu ilginin düşüncesinden bile çok korkarlar.

Bir de hor gören kaçıngan bağlanma var. Bu kişilerin ebeveynleri çocukluk döneminde kişinin ihtiyaçlarını görmezden gelirler. Çocuk ihtiyaçlarını belirtmenin, o ihtiyaçların giderileceği anlamına gelmediğini öğrenir.

Hor gören kaçıngan bağlanma stili geliştiren biri ilişkilerden ve bağlanmaktan (sağlıklı bağlanmaktan bile) kaçar. Takıntı derecesinde kendisine yetmeye çalışan biri olur.

Hor gören kaçıngan bağlanma stiline sahip kişi reddedildiğinde, bunu takmamaya ve saplantı haline getirmemeye meyillidir. Zaten başkalarının sevgisini ve onayını kazanmakla pek ilgilenmez. Hor gören kaçıngan bağlanma size karizmatik görünebilir ama bu tip insanlar acıdan kaçmak için hayatın önemli zevklerinden birinden kendilerini mahrum bırakan insanlardır ve genellikle de en fazla, aşırı derecede kaçıngan bağlanan kişilerle beraber olabilirler.

Gördüğünüz gibi, reddedildiğinde ya da terk edildiğinde, saplantılı aşk geliştiren birinin kaygılı bağlanma stiline sahip olma ihtimali yüksek. Kaygılı bağlanma stiline sahip birisi reddedildiğinde, beyni otomatik olarak kişinin çocukluğuna döner. Geçmişin bırakılıp gidilme korkusu, yalnızlığı, ihmal edilmişliği yeniden ortaya çıkar. Beyin reddeden kişiyi ve bu kişiyi elde etmek için yapılabilecek şeyleri düşünmekten başka bir şey yapamaz hale gelir. Beyin sanki bunu, çocukken hiçbir zaman “kazanılamamış” olan sevgiyi kazanmak için “son bir şans” olarak algılamaya başlar.

Peki, kaygılı bağlanma stilinden nasıl kurtulursunuz? Ya da kaygılı bağlanma stiline sahip biriyken, nasıl güvenli bağlanma stiline sahip biri olabilirsiniz? Bu konuda terapist görmenizi şiddetle tavsiye ederim ama psikolog dışında yapabileceğiniz başka şeyler de var.

Bunlardan birincisi tabii ki böyle bir sorununuz olduğunu bilmeniz. Şiddetli isteğinizin ve onsuz yaşayamam hissinizin, çocukluktaki terk edilme kaygınız ile birleştiğini görmeniz, o zaman hayati tehlikesi olan reddedilmenin / terk edilmenin şimdi hayati tehlike yaratmadığını kendinize söylemeniz gerekli.

İkincisi, güvenli bağlanan kişilerin yaptıklarını yapmanız, buna kendinizi zorlamanız. Burada iletişimi kes kuralı olarak öğretilen şey, güvenli bağlanan birinin yapacağı bir şey mesela. Ya da kendisini istemediği belli olan kişiyi bırakıp gitmek şeklinde olan next. Bunları ilk başta hissetmeden uygulasanız bile sonrasında şunu fark ediyorsunuz: kaygınıza kapılmayıp sağlıklı şekilde davrandığınızda dünya başınıza yıkılmıyor. Tam tersi her şey daha iyi oluyor.

Zihniniz gerçek dışı bir kaygı içindeyken (onsuz mutsuz olacağım, onsuz yaşayamam, onsuz olmaz, ondan daha iyisini bulamam, vs.) zihninize onsuz bir süre acı çekip sonra unuttuğunuzu göstermeniz, kaygıya büyük darbe vuruyor.

Üçüncüsü, çoğu kaygılı bağlanan kişide öz duygu ayarlaması / regülasyonu yok. Kendi içlerindeki yüksek negatif duyguları dışsal şeylerle kontrol altında tutmaya çalışıyorlar. Mesela kaygılarını kendilerini istemeyen kişiye ulaşıp bir kere daha deneyerek ve ondan pozitif bir dönüş alarak azaltmaya çalışıyorlar. Ya da porno, oyun, sosyal medya, alkol, vs. gibi uyuşturucularla bastırmaya çalışıyorlar.

Oysa negatif duygularınızdan kaçmak ya da onları saplantı kaynağınızın rahatlatmasını umarak saplantı çukuruna daha da batmak dışında yapabileceğiniz şey, öz duygu ayarlaması yapmak. Bununla ilgili bir video serisi yapıyorum ama bunlar katıl alanındalar. Sizin bu konuda yapabilecekleriniz:

  • Herhangi bir negatif duygudan kaçış aracından uzak durup, duygularınızı işlemenizi sağlayacak şeyler yapmanız. Günlük tutmak bu şeylerden birisi. Bunun yanında hiçbir şey dinlemeden yürüyüş yapmak (müzik ya da podcast dinlemeniz buna engel olur), fiziksel işler yapmak, vs. Hiçbirinde bir şey dinlememek ve izlememek.
  • Büyük negatif duygu patlamalarına /dalgalarına karşı koymak yani bu patlamalar sırasında kendinizi yapmaktan alıkoymakta zorlandığınız şeye ne olursa olsun karşı koymak.

Bana sorularınızı uygun yazı altında sorabilirsiniz, benimle görüşme ayarlayabilirsiniz ya da kaynak kitaplarımıza ve kitap setlerimize bakabilirsiniz.

Share this...
Share on FacebookShare on Google+Tweet about this on TwitterShare on LinkedIn

23
Leave a Reply

Yazıyla alakasız veya 500 kelimeyi geçen yorumlar cevaplanmıyorlar. "Yazıyla alakasız ama ..." ya da "en son yazı bu olduğundan buraya yazdım" diye başlamanız kurtarmıyor. Mahmut Abi ile özel görüşme yapmak isterseniz Erkek Adam Sanal Görüşme sayfasından sanal görüşme ayarlayabilirsiniz. Not: Burada soru sırası çok yüksek, Patreon destekçilerini, Patreon'da cevaplamaya öncelik veriyorum.

avatar
10 Comment threads
13 Thread replies
1 Followers
 
Most reacted comment
Hottest comment thread
14 Comment authors
HelpmeOtis MillerAbuzerBüşraKksoa Recent comment authors
  Subscribe  
Notify of
Ferhat
Guest
Ferhat

Bu kaygılı bağlanan insanlarda herhangi bir kadından sevgi dilenme muhtaçlığı var sevgi verebilecek bir kadına genelde takıntı yaparlar erkek adam sevgi peşinde koşmaz ayrıca herhangi bir kadın tarafından sevilip sevilmemeyi kafasına takmaz.

İsmini vermek istemeyen kullanıcı
Guest
İsmini vermek istemeyen kullanıcı

Gerçekten de ben bu kaygılı bağlanma durumlarını ilk kızlarla iletişime geçtiğimde yaşıyordum onlardan ilgi dileniyordum( lise zamanları) ama aradan geçen yıllardan sonra yakın zamanda kız arkadaşım benden ayrılmıştı ve ben no contact kuralından yüzeyselde olsa haberdardım. Mahmut abinin tavsiye niteliğinde bu yazıda söylediği çoğu şeyi bu muhtaçlıkla başa çıkmak için yapmışım. Kız arkadaşım benden ayrıldığı zamandan tekrar benimle iletişime geçen kadar olan sürede kendime yöneldim daha çok geliştirmeye çabaladım ve krizler geldiğinde müziksiz ve kendimle konuşur telkin eder şekilde sessizce dışarıda turluyordum. Ve evet no contact kuralını uygulayıp işime odaklandığım süre boyunca neredeyse hiç ayrılmamış gibi aksine sanki ben ondan… Read more »

Hasan
Guest
Hasan

No contact yaparken arada krizler geliyor. 2 kez kendimi tutamadim yazdim birinde yuzeysel muhabbet oldu ikincisinde direk goruldu yedim. Yine iletisime gecme krizi gelirse kendimizi nasil sakinlestirmemiz lazim?

Benim icin ise yarayan tek yontem 31 ya da fuhus. Belki baska kadin dusse o da yarar da dusmuyor.

Spora gidiyorum olmuyor, ise veriyorum kendimi olmuyor, meditasyonun cok bir ise yarayacagini sanmiyorum. Ruhsatli tabancam var araziye cikip bira siselerine saydiriyorum kiz hala aklimda. Bazilari gunluk tut oraya yaz gecer diyorlar ama mantigini cozemedim.

makarnalı taze fasülye
Guest
makarnalı taze fasülye

meditasyon ve günlük gibi şeyler anti depresan gibidir, öle tek seferde bütün problemlerini çözmez. her gün %1 çözüldüğünü varsaymak idealdir, devamlılık olmadan bir işe yaramıyor gibi görünür.

Meraklı
Guest
Meraklı

Mahmut abi ne redpillde nede başka platformda böyle birşey görmedim. Eski kız arkadaşımla art arda zaman geçirince mutlu oluyor sevgi dolu bakıyordu. Ama 1 hafta buluşmadıktan sonra buluşunca buz gibi soğuk. Zamanla açılıyordu. Fazla ilgi seven bir kızdı. Aldatılmadım ama bu nasıl bişey anlamadım? Mesela telefonla çok görüşünce sıcak cana yakın. Uzun süre görüşmeyince bir soğuk. Bunun sebebini sorduğumda benim karakterim bu diyordu.

Uygulamacı
Guest
Uygulamacı

Abi merhaba. Korkulu kaçınan bağlanma stili olan partnere nasıl davranmak gerekir?

Bir Dost
Guest
Bir Dost

Merhaba direkt konuya gireceğim, Instagramdan fazla ortağımın olduğu bir kızla takipleştim ve aynı gün tanıştık. Konuşmamızın başlarında sohbet heyecanlı ilerliyordu ve bir kaç gün sonra durulaşmaya başladı sadece benim soru sorup onun cevapladığı bir hâle dönüştü. Bu süreç içerisinde priv hesabına girdim ve birazda olsa yakın olduk ona buluşma teklif ettim fakat hava sıcak bahanesiyle sonraya erteletti sonra da görüşmedik. Mesajlara da çok geç bakıyordu ve ardından privinden çıkarmış. (2022 yazı tarihi) Bu olaylar yaşanınca ben 17 yaşındaydım ve kızdan hoşlanmıştım onun ilgisini yakalamayınca hayatıma devam ettim. Sevgililerim, flörtlerim oldu eğlendim dolaştım. Bu kız rüyalarımdan çıkmamaya ve zihnimi tekrardan işgal… Read more »

Kksoa
Guest
Kksoa

Merhaba Mahmut abi 5 aylık ilişkimden çözülebilecek bir hata yüzünden 3 hafta önce kızın ara verelim demesinden sonra hayır devam edelim ısrarlarıma içimden gelmiyor demesinden sonra o zaman direkt bitirelim dedim. Son kez buluştuk (neden böyle bir şey yaptık bilmiyorum) havadan sudan konuştuk ama sevgili gibi değil arkadaş gibi, bu buluşmada baya soguktum kız bu bulusmada da benim hâlâ kafam karışık tarzı şeyler söylüyordu ben cevap vermedim. insta ve twitterdan takiplesiyorduk ve maalesef ben no contact kuralını tam uygulamadim. iki hafta ona ulasmadim ama stalkliyordum. instagramdan bana göndermeli bir şarkı storysi attı (en azından ben öyle hissettim)(ama tam bizim durumu… Read more »

Büşra
Guest
Büşra

Merhaba kızım. 21 yaşındayım. Psikoloji öğrencisiyim. Sevgilim var 33 yaşında. Fabrikada çalışıyor. Uzaktan ilişki yaşıyoruz. O okuduğum yere geliyor ben gidiyorum yanına. Ailesi ile tanıştım. Ciddi düşünüyoruz aileside öyle sevdiler beni. Ben kaygılı bağlandım ona. Sürekli beni terk etmesinden, bırakmasından, onsuz olmaktan korkuyorum nefes alamayacak hâla geliyorum. Çok fazla geleceği düşünüyorum kendi okulumu ilişkimizi ailemi. Geçen yaz tatile gittiğinde beni ihmal etti ve ondan sonra basladı. Artık ne yapmak istese beni ihmal edeceğinden, ilgilenmeyeceğinden korkuyorum. Bu sadece tatil için değil. Konser, tiyatro gibi seylerde de bu hâle geldi. Tetikleniyorum hemen böyle olunca. 2 gün öncede almanya tatili çıktı yaz için… Read more »

Abuzer
Guest
Abuzer

Manita her whatsapa girdiğinde çevrimiçi olduğunda kimle konuşuyor triplerine girmek, telefonla her konuştuğunda kimle konuşuyor triplerine girmek. Kimle yazıştığını söylese veya konuştuğunu söylese bile sürekli bir kuşku endişe veya aldatılıyor muyum acaba kaygısı ile yaklaşmakta kaygılı bağlanmaya girer mi? Bu problemi nasıl aşabilirim? Belki de hislerim kuvvetlidir sevgilim beni aldatıyordur fakat ayrıldıktan sonra hayatıma alacağım kadına karşıda aynı şeyleri hissedeceksem bu sevgilimin beni aldatmadığını sorunun bende olduğunu gösterir sizce ne yapmalıyım burda kaygılı bağlanmaya girer mi? Teşekkürler.

Otis Miller
Guest
Otis Miller

Abi kadın terk eder diye çok korkup betalık davranışları sergilemek istemiyorum. Ne yapmam lazım?

Helpme
Guest
Helpme

Mahmut abi selam, 3 yıllık bi ilişkim vardı son zamanlar da hep kavga ediyorduk 1 o 1 ben ayrılmıştık ama sonra geri barışmıştık son ayrılığımızda başka birinden şüpheleniyordum içime his doğuyordu durumu dile getirince hareketlerinden şüphelendim ve terk etmiştim baya peşimden koştu aksini ikna etti derken birlikte olduk tekrar aradan 1 hafta geçti bugün gene içime bi şüphe doğdu ve telefonunu istedim o arada bişiler yaptı gösterdi ama ikna olmadım bana kafanda kuruyorsanlarmı kaosdan besleniyorsunlarmı demekki sen öyle yapıyorsun ki bana inanmıyorsunlar neler neler dedi ve en son dedim ki ben şizofrenim tamam sen haklısın ( öyle olmadığımı biliyorum). Akşam… Read more »