“Bir adamın ne istediğini bildiğinde, onun kim olduğunu da bilirsin ve onu nasıl oynatacağını da!” – George R.R.Martin
- Aralıklı pekiştirme
“Aşk kırıntıları ne kadar düzensiz verilirse, kancaya o kadar fazla gelirsin, kafesteki bir fare gibi” – Anonim
Aralıklı pekiştirme aşırı güçlü ve etkili bir manipülasyon taktiğidir. Aslında, psikoloji uzmanları onu varoluştaki en güçlü motivatör olarak görüyor. Bu taktiği kullanarak, manipülatör kurbanı istediği gibi davrandırmaya, düşünmeye ve hissettirmeye motive ediyor.
Aralıklı pekiştirmede, manipülatör kurbanına rastgele, düzensiz bir şekilde pozitif pekiştirme –ilgi, övgü, memnuniyet, sevgi, seks, aşkını ifade etme- verir. Bu pozitif pekiştirmeyi arttırmak istediği davranışa karşı verirler veya bunu belirsizlik, anksiyete ve özlem çektirme için geri tutarlar.
Aralıklı pekiştirme şüphe, korku ve anksiyete iklimi yaratır. Bu kurbanı sürekli manipülatörden endişesini hafifletecek aralıklı pekiştirme aramaya iter. Aralıklı pekiştirme olan ödül verildiğinde, bu çok güçlüdür. Beyne dopamin hormonları ve diğer iyi hissettiren nörokimyasallar akın eder. Bu bağımlılık yaratır.
Eğer bu taktiklerin kurbanıysan, manipülastörün geri çekildiğini hissedebilirsin. Sana alıştığın ilgi ve sevgiyi vermez ve bir şeylerin ters gittiği ve bunları kaybedeceğin konusunda kaygılanırsın. Eğer ona “bir şeyler ters mi gidiyor?” diye sorarsan, bunu reddedeceklerdir. Bir noktada manipülatör bir zamanlar tekrar olduğu gibi ilgili, romantik, sevgili dolu bir insan gibi davranmaya başlar. Anksiyeten ve şüphelerin rahatlar ve kendini dünyanın tepesinde hissedersin. Ama sonra bunları tekrar çeker ve anksiyeteyle bir kere daha tükenirsin. Aralıklı pekiştirmeyle manipülatör seni duygusal bir roller coaster’a koyar, ruh halin ve duygusal iyiliğin seni ödüllendirmesine ve bu ödülü geri çekmesine bağlı hale gelir.
Manipülatör bunu senin üzerindeki gücünü ve kontrolünü arttırmak için bilinçli olarak yapar. Ve aynı zamanda onun aşkını, ilgisini ve onayını daha fazla arzulaman için. Rastgele şekilde beslenen bir laboratuvar faresine dönersin. Fare başka hiçbir şey düşünmez ve sen de öyle olursun.
Aralıklı pekiştirme nedeniyle manipülatör ile bağın daha güçlenir, buna onu memnun etme ve kaybetme korkusu hislerin eşlik eder.
Bu kötü niyetli manipülasyon en kötü halini alır. Aralıklı pekiştirmeye sonraki bölümlerde daha detaylı incelenecek.
- Duygusal köşeye çekilme
“En büyük düşmanın bakacağın en son yerde saklanır”- Ceaser
“Sen dengesizsin! Öfke problemin var! Çılgınsın!”
Manipülatör bilinçli bir şekilde duygusal olarak tepki vermene neden olur ve sonra da senin çılgın olduğunu ve ya kontrolden çıktığını söyler. Bunun amacı, manipülatörle alakalı bir sorundan dikkatini uzaklaştırmak için kafa karıştırıcı ve duygusal bir sahne yaratmaktır. Bunun yerine sorun senin duygusal dengesizliğin oluverir. Bu manipülatöre daha fazla güç ve kontrol kazandırır.
Bu taktiğin nasıl uygulamaya koyulduğunu gösteren bir örnek:
Sen manipülatörün yaptığı bir şeyle ilgili üzgünsündür ve onunla yüzleşirsin. Belki de seni şüphelendiren ya da kızdıran bir şey yaptı. Manipülatör ise bu durumla yüzleşmek istemiyor, o yüzden onu duygularını sana karşı kullanıp, odağı sana çevirerek karartır. Gündeme getirdiğin konudan söz etmez; onun yerine odağı hemen senin kabul edilemez olan özgüvensizliğine, kıskançlığına, şüpheci doğana getirir.
Sen defansif, umutsuz ve üzgün olursun. Manipülatör senin üzüntünü yakalar ve şöyle bir şey söyler: “bana sesini yükseltmeni tolere edemeyeceğimi biliyorsun” veya “başka bir kavga daha başlatmak istemiyorsun değil mi? Veya “öfke nöbetlerinden birini bana yönelttiğini görebiliyorum.” Bu umutsuzluğunu daha da arttırır ve seni daha duygusal hale getirir.
Sonra da manipülatör sana bununla daha fazla uğraşamayacağını söyler, senin dramalarından ve aşırı-tepkilerinden yorulduğunu söyler. Bu noktada duygusal olarak bitersin, ağlamaklı olursun. Manipülatör senin dengesiz veya çılgın veya suiistimalci veya öfke kontrol sorunun olduğunu söyler. Ve eğer kendini kontrol altına almazsan seni terk edebileceğini ima eder.
Manipülatör seni duygusal köşene gönderir. Manipülatör öfkeliymiş gibi yapar ve seni sürüncemeli bir sessizlikle cezalandırır, bu da gerçek sorunundan kaçınmanın bir yoludur (ve diğer bir taktiktir).
Sen davranış şeklinden utanırsın ve kendin hakkında hayal kırıklığına uğrarsın. Kontrolü neden kaybettiğini anlayamazsın. Duygusal bir problemin olduğuna inanmaya başlarsın, üstelik bu senin harika ilişkini sabote ediyordur. Kendine bir daha buna izin vermeyeceğine söz verirsin ama hayal kırıklığını baskılamak ileride bunların daha kolay tetiklenmesine yol açar.
Farkında olmadan çıkışı olmayan bir kısır döngüye girmiş olursun.
Duygusal köşene çekildiğinde, çılgın gibi davranmadığını ve öfke problemin olmadığını görürsün. Oysa stresli bir duruma tepki gösteren normal bir insansındır. Ama sana stres veren duygusal bir tepki verdiğinde, bir problemin olduğuna inanırsın.
Manipülasyona karşı duygusal tepkilerin problem değildir – manipülasyon problemdir.
Çeviriyi yapan : Secret
Tolga abi ile kadınların manipülasyonu üzerine konuştuğumuz podcastimizi de dinleyebilirsin:
Sana tavsiye edeceğim 2 adet ürün var: