Bence nöron biliminin son 70 yılda bulduğu en önemli şeylerden birisi, haz ve ızdırabın yan yana olduğu yani beynin hazzı işleyen kısmının aynı zamanda ızdırabı da işleyen kısmı olması. Ve bu kısım bir denge içinde çalışıyor. Bu denge haz hissettiğimizde bir yöne eğiliyor, ızdırap hissettiğimizde ise diğer yöne. Bu dengenin temel kuralı da, beynin bu dengeyi sürekli olarak korumak istemesi. Yani beyin ne haz tarafında ne de ızdırap tarafında çok fazla kalmak istemiyor. Beyin denge bir yanakaydığında, bu dengenin nötr olduğu hale dönmek için elinden geleni yapıyor. Buna homeostasis deniyor.
Beynin bu dengeyi sağlaması da, bir tarafa doğru belli miktarda uyaran olduğunda, eşit miktarda ve zıt uyaran oluşturmak. Örneğin izlemekten zevk aldığım bir programı Youtube’da izlerken denge haz tarafına kayıyor. Program bittikten sonra dengeyi sağlamak için beyin aynı miktarda ızdırap veriyor ki bu ruhsal düşüş, benim bir Youtube videosu daha izlemek istediğim an oluyor.
Burada hazzı dengelemek için ortaya çıkan acının çoğunlukla farkında olmuyoruz. Bu, gerçekten dikkatimizi vermediğimiz sürece bilinç seviyesinde olmuyor. Buna dikkatimizi vermeye başladığımız anda, gerçekten farkında olabiliyoruz. Örneğin sosyal medyadasınız, çok hoşunuza giden bir tweet gördünüz. O andan sonra sosyal medyayı bırakamıyorsunuz zira bıraktığınızda bir çeşit ızdırap duyacağınızı biliyorsunuz. Bu ızdırap fiziksel bir acı değil de, ruhsal düşüş, bir şeyin eksikliği ya da daha fazlasını istemek şeklinde hissediyorsunuz.
Bu ızdırapla savaşmanın bir yolu, haz veren şeyden daha fazla yapmak ve daha fazla yapmak. Bunun farkında olmanızı istiyorum. Haz – ızdırap dengesini kafanızda canlandırdığınızda, hissettiğiniz şeyin sinir sistemi seviyesinde ne anlama geldiğini bilebilir ve anlayabilirsiniz. Bu sayede de, bu süreç üzerinde kontrol sahibi olabilirsiniz.
Yapmamız gereken de bu süreci kontrol altında tutmak. Bir süre sonra bu haz kaynağından kopmamız lazım. Sürekli olarak haz kaynağına bağlı kalamayız. Çünkü yapmamız gereken başka şeyler var ama aynı zamanda ızdıraptan kaçmak için bu şekilde haz deneyimini sürekli olarak yapmanın ciddi yan etkileri de var.
Bağımlılık yapıcı davranış ya da maddelerin temel özelliği, ödül sistemimizde çok fazla miktarda dopamin salgılanmasına neden olmaları. Brokoli örneğin (çok aç değilseniz) çok fazla dopamin salgılanmasına neden olmuyor ama çikolatalı pasta oluyor.
Dopamin seviyesi zirve yaptığında beyniniz, dengeyi sağlamak için dopamin alıcılarınızı kısar. Bu olduğunda da kendimizi ruhsal olarak kötü, haz veren şeyden daha fazlasını istiyor buluruz. Eğer biraz beklemeyi becerebilirsek, bu his geçecektir zira dopamin seviyemiz ortalama seviyesine yeniden çıkar. Ama beklemezseniz ve sürekli olarak haz veren şeye dalarsanız, sonunda ızdırap tarafına o kadar çok ağırlık koyarsınız ki, beyniniz haz – ızdırap dengesini yeni bir noktada kurar ve bu da haz alamama durumu tarafına yatkın bir yeniden dengeleme olur. Bu durum, dopamin yoksunu bir durumdur.
Bu şekilde ızdırabın, hayatınızın ana yöneticisi olmasına neden olabilirsiniz. Çünkü haz veren şeye ya da davranışa o kadar çok ve sık dalarsanız, beyniniz dengeyi dopamini aşırı şekilde bastırarak sağlamaya başlar. Bundan sonra haz veren şeyi tüketmeseniz ya da davranışı yapmasanız bile, sürekli olarak dopamin yoksunu bir durumda kalırsınız ki bu da klinik depresyona eş bir şey. Kaygı, huzursuzluk, uykusuzluk ve o haz kaynağına bir an önce ulaşma düşüncelerine boğulursunuz. Çoğu haz kaynağında tek kullanımı dengelemek kolaydır ama kronik kullanım, dopamin denge noktasını yeniden kurulmasına neden olur. Bu olduğunda da artık hiçbir şey haz vermemeye başlar ve o uyuşturucu ya da aktivite hariç hiçbir şeyden haz alamamaya başlarsınız.
Anna Lembke’nin sitemizde yer alan diğer bir yazısı için Dijital bağımlılıklar bizi dopamine boğuyor.
Yazıyla alakasız veya 500 kelimeyi geçen yorumlar cevaplanmıyorlar. "Yazıyla alakasız ama ..." ya da "en son yazı bu olduğundan buraya yazdım" diye başlamanız kurtarmıyor. Mahmut Abi ile özel görüşme yapmak isterseniz Erkek Adam Sanal Görüşme sayfasından sanal görüşme ayarlayabilirsiniz.
İnci sözlükte ‘hayatınızı kökten değiştirecek olan şey’ adlı bir başlık var. Lise zamanlarımda denk gelip okumuştum. Orda okuduklarımdan sonra gerçek anlamda bir aydınlanma yaşadığımı söyleyebilirim. Yazar başlıkta dopamin ve dopamin reseptörü arasındaki farkı, kendi hayatında bağımlılıkların elindeyken bu yazılanları öğrendikten sonra kendi hayatında uygulamasıyla yaşadığı şeyleri anlatıyor. Okumanızı şiddetle tavsiye ederim.
Linkini de bırakayım buraya: http://www.incisozluk.com.tr/w/hayatınızı-kökten-değişterecek-olan-şey/
hocam sözlükte herhangi bişey yazmıyor sadece anlatıcam demiş dahada birşey yazmıyor
Geçmişte neden one ities yaptığımı anladım. O çok özel kadına açılıp gerçekle yüzleşmek ve ızdırap çekmek korkusundansa hayalini kurup dopamin almaya devam ederim mantığı yada Meriç arkadaşların kadının etrafında dönmesi aynı sebepten
Yüksek Dopamini uyuşturuya benzetirsek one ities yaptığımız kadına uyuşturucu satıcısı diyebiliriz ve farkettim ki hayatımın farklı zamanlarında uyuşturucu satıcısı değişirken aldığım haz değişmedi
Satıcının başka bir şehre taşınmasıyla bende oluşan ızdırap sonrasında tekrar başka bir satıcı bulma isteği ve sonrasında tekrar haz almam iğrenç bir döngü…
Andrew Huberman notları kitabında Anna Lembke’nin bölümünde şöyle bir diyalog geçiyor: Andrew Huberman: Peki o uyuşturucu bir kişi de olabilir değil mi? Geçmişte kalsa bile bir ilişki ya da bir kişi hakkında konuşup duran, onun ne kadar harika olduğunu düşünen insanlar tanıyorum. Haz – ızdırap dengesinin açıkladığın mekanizması, beyin devrelerimizin genelleşebilirliğini gösteriyor. Doğanın 20 çeşit bağımlılık için 20 çeşit mekanizması oluşturmaması hayranlık uyandırıcı. Kaygı mesela birkaç hormon, nörotransmitter sinir yolu ile gerçekleşiyor. Bazı insanlar sosyal etkileşimden kaygı duyuyor, bazı insanlar da örümcekten ama beyin içinde aynı mekanizma çalışıyor. Bağımlılık da bu şekilde. Bazı nüansları olsa da aynı temel süreçler ve… Read more »
Bence bu gibi anlatilan konulari, yani bilincaltini cozmek ve uygulamak bir erkegin en buyuk gucudur. Aslinda hayatimiza yon veren de bu tur seyler. Zengin ve basarili insanlarin ortak yonlerinden biri de kendi beyinlerini iyi tanimalari ve buna yon verip kontrol etmeleri. Cok sahit oldum bu olaya. Son zamanlarda tesadufen uyguladigim bir yontem var. Isteyken daraldigim zaman alakasiz bir sey yapiyorum, mesela 10 tane sinav cekiyorum pcden 10 dk uzaklasiyorum geri dondugumde o isim daha zevkli hale geliyor ozluyor musum gibi sanki hayatim boyu hic calismamisim gibi oluyorum ve daha cok verim aliyorum. Baska bir ornek, ders calisiyorum veya kitap okuyorum… Read more »
Sigara ve spor. Sigara için motivasyonunu nedir ?
Abi peki ders çalışmada bu haz-ızdırap dengesi nasıl çalışıyor? Mesela ders çalışırken mola verdiğimizde beyin hazza mı yoksa ızdırapa mı daha çok yöneliyor?
Merhaba mahmut abi umarım doğru yere soruyorumdur benim 1,5 senelik bı arkadaşım var ve ortalara doğru beni esrara başlattı ve baya uzun süre beraber kullandık ama ben bırakmak istediğimi söyledim o da aynısını söykedi fakat ne zaman görüşsek bı şekilde iş oraya gidiyor ve kullanıyoruz bu arkadaşı bı kızla tanistirmistim zamanında ve sevgilisi benimle görüşmesini istememiş ve benimle arkadaşlığını bitirmişti bu şekilde bende bıraktım bu illeti ama sevgilisinden ayrılınca tekrardan efkarlıyım gel sohbet edelim diyince bende gittim yanına zamanında yakın olduğumuz için ve tekrar kullanmaya başladım sence bu durumdan nasıl kurtulabiliriz ikimizde bunu bırakalım desekde ne zaman yüz yüze görüşsek… Read more »
Bu arkadaşını tamamen hayatından çıkar. Sevgilisi seninle görüşmesini istemeyince seni hemen hayatından çıkaran adamı hayatından çıkarman zor olmamalı zaten bu uyuşturucu olayı olmasa da hayatından çıkarmalıydın.
Merhaba mahmut abi benim 1,5 senelik bı arkadaşım var ve beni esrara başlattı son zamanlarda çocukla ne zaman yüz yüze görüşsek bı şekilde hep içiyoruz ben bırakmak istiyorum o da aynısını diyor ama ne zaman yüz yüze görüşsek iş oraya bı şekilde gidiyor bu arkadaşı geçen sene bı kızla tanistirdim ve sevgili oldular sonra kız benimle görüşmesini istemediği için benimle arkadaşlığını bitirdi bende bu illeti bıraktım ta ki sevgilisinden ayrılınca tekrardan beni aradı ve barışına tekrardan içmeye başladık bu durumda beni bı kız için satan çocukla neden barıştım diye sorarsan yalnızdım o siralae o yüzden abi bana tavsiyen nedir ne… Read more »
Bu adamla görüşmeyi tamamen kes. Ne yapman gerektiği bariz değil mi?
Nasıl yapacağım ayıp olur gibi embesil bir soru da sorma. Bir kızın lafıyla seninle arkadaşlığı kesen karakter yoksununun sen bırakınca ağzını açmaya hakkı yok.
Abi peki beni aradığında ne yapayım veya engelleyim mi yoksa telefonunu mu acmayayım ne yapayım
At başından bir şekilde bana sorma.
Abi sormak istediğim bir soru var.
Porno ve mast ikilisini yaptıktan sonra dopamin hormonunun zirve yağtığı ve bunun sonucunda zevk verdiği söyleniyor sonrasında ise ruhsal çöküş ve motivasyon eksikliği durumu olduğuda bilimsel olarak açıklanmış bir gerçek.
Sorum şu? Cinsel ilişkide dopamin hormonu seviyesini zirveye çıkaran bir durum iken ne porno-mast ikilisinden farklı sonuçlar doğuruyor? Mantıken ikiside zirveye çıkaran ve beynin dopamin alıcısını duyarlılığını kısmaz mı?
Cinsel ilişki porno ve mastürbasyon kadar istediğin zaman ve istediğin sıklıkta, daha doğrusu bağımlılık yapacak sıklıkta yapabileceğin bir şey değil o nedenle bağımlılığı zor. Seks bağımlılığı geliştirenler var ama bu kadar kolay ulaşabilen istisnadır.
Selam hocam, ne zaman üniversite bitse ve yaza girsek, tüm disiplinim bozuluyor. Ve günün 10 15 saati oyun ve sosyal medyayla geçiyor. Ben bunu durdurmaya çalışsamda başka yapacak birşey bulamıyorum. Üniversitede dersler olunca disiplinli oluyorum ama böyle boşluk olunca yapacak hiçbir şey bulamıyorum.
Bide benim bi sorunum daha var. Hayatımı kızların üstüne kurdum sanki, mesela otobüste yd alınca bile gaza geliyorum o gün daha motivasyonla sporumu yapıyorum gibi
Üniversitede dersler olunca disiplinli oluyorum ama böyle boşluk olunca yapacak hiçbir şey bulamıyorum. Çalışmak ve belki de kendini geliştirme robotuna dönmek dışında bomboş bir adam mısın yoksa sadece yazın mı bomboş bir adamsın? Birincisi 10 – 15 saat oyun ve sosyal medya demek, senin şu Kore’de gençler için bulunan kamplar gibi bir yere kapatılmanı gerektirecek seviyede şiddetli bağımlılık demek. Yani sen klinik yardım almadan adam olamayabilirsin. İkincisi, yapacak bir şey bulamasan bile oturduğun yerde sıkıl, 10 – 15 saat oyun ve sosyal medya ile geçirme. Bu sıkıntı seni dışarı atacaktır. Eğer atmazsa git bir fabrikada çalış, lövmiye ile tarlada çalış,… Read more »
Sadece tatillerde boşluğa düşüyorum. Hatta kaç kere iş bulmayı düşündüm ama bilemiyorum sanki bir tarafım “dinlen yazdada adam mı çalışır” diye söylerken, diğer tarafım “git çalış bu kadar oyun sosyal medya mı olur” diye söylüyor. Mahmut abi şuan çok garip durumdayım, oyun oynamak istemesem bile her elin sonunda 1 el daha atıyorum. Arkadaşlarım çok az, onlarda dışarı çıkmak istemiyor ne kadar ısrar etsem de ayda 1 defa filan çıkarım. Bide bizim eve yakın arkadaşım var onunla da bazen çıkar 2 3 saat boş boş dolaşırız Bide ben çalışmak istiyorum da anksiyetem var sanki her hangi bir arkadaşım olmadan yanlız başıma… Read more »
Mahmut abi şuan çok garip durumdayım, oyun oynamak istemesem bile her elin sonunda 1 el daha atıyorum. Garip bir durum yok. Bildiğin, sıradan bağımlısın.
Bide ben çalışmak istiyorum da anksiyetem var sanki her hangi bir arkadaşım olmadan yanlız başıma çalışamam gibi durum var içimde. Ağır klinik kaygı bozukluğun varsa bilemem ama ünivetsite okuyabilen adam neden bir işte çalışamaz hiçbir fikrim yok. Mezun olunca ne yapacaksın?
mahmut abi merhaba ereksiyon bozuklugunun fiziksel bir sebebi yoksa dopamin eksikliğinden olabilir mi? ve dopamin detoksu bunun için bir çözüm olabilir mi? normalde sosyal medyada çok fazla vakit harcayan bir insanım ancak 4-5 gündür instagram ve twitter’ı sildim. az önce sevdiğim müziklerden de uzak durmak için spotify ve youtube’u da sildim. bu erektil bozukluk canımı çok sıkmaya başladı. öyle ki partnerimle yakınlaşmaya bile çekinir oldum artık. umarım sebebi budur sence işe yarar mı cinsel terapistlere para vermek istemiyorum.
Dopamin havuzu seviyesinin düşmesi, libido eksikliğine ve ereksiyon problemine neden olur diye biliyorum.
Porno kullanıyor musun? Bu devirde en büyük nedenlerden birisi o.
asla izlemiyorum yıllardır abi.
eğer kendi başınayken de kaldırmakta problem yaşıyorsan, bir doktora görün. sadece olay anında problem çıkıyorsa çoğunlukla psikolojik bir problem ve iyi iletişimin olan bir partnerin olduğunda kendi kendine çözülme ihtimali yüksek.
ereksiyon bozuklugununun bircok sebebi olabilir. bu veya benzeri durumlarda evvela bi doktora gorunnmek gerekir. sadece cinko eksikligi bile bu sebeplerden biri. hicbir probleminiz olmasa bile senede 1 kez aile hekimi veya dahiliye hekimine gidip kan vererek degerlerinizi komtrol ettirin. sacma sapan vitamin eksiklikleri dahi insanin ruh halinin bozulmasi icin yeterli bir sebep.